Trong môi trường kinh doanh hiện đại, việc hợp tác với các freelancer (người làm việc tự do) trở nên rất phổ biến. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là các startup, thường thuê freelancer để tiết kiệm chi phí và linh hoạt trong việc xử lý công việc mà không cần phải duy trì một đội ngũ nhân viên cố định. Tuy nhiên, việc thuê freelancer hoặc hợp tác không qua hợp đồng có thể tiềm ẩn rất nhiều rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà doanh nghiệp cần phải cân nhắc khi hợp tác với freelancer hoặc hợp tác không qua hợp đồng.
1. Rủi Ro Pháp Lý Khi Không Có Hợp Đồng Chính Thức
Về Quyền Sở Hữu Tài Sản Trí Tuệ
Nếu không có hợp đồng rõ ràng, rất khó xác định ai là chủ sở hữu đối với các tác phẩm sáng tạo do freelancer tạo ra (ví dụ: thiết kế logo, phần mềm, bài viết, hình ảnh…).
Theo Điều 31, Luật Sở Hữu Trí Tuệ, nếu không có thỏa thuận rõ ràng, quyền sở hữu đối với tác phẩm sẽ mặc nhiên thuộc về người tạo ra (tức freelancer), không phải doanh nghiệp.
Cách phòng tránh:
- Soạn hợp đồng dịch vụ có điều khoản chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ, nêu rõ freelancer cam kết chuyển giao toàn bộ quyền sử dụng, chỉnh sửa, phân phối, và đăng ký quyền tác giả (nếu cần).
- Tài sản trí tuệ nên được liệt kê cụ thể trong phụ lục hợp đồng.
2. Rủi Ro Về Thanh Toán Và Mức Lương Không Rõ Ràng
Không có hợp đồng, các bên dễ xảy ra tranh cãi về số tiền phải trả, thời điểm thanh toán hoặc phí phát sinh.
Theo Điều 401 và 418 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng dịch vụ cần ghi rõ nội dung công việc, tiền công và thời hạn thực hiện.
Cách phòng tránh:
- Xác định hình thức thanh toán: theo giờ, theo sản phẩm hay theo giai đoạn.
- Ghi rõ trong hợp đồng các điều kiện thanh toán (có thể theo tiến độ hoàn thành) và cách xử lý khi một bên không thực hiện đúng.
Tổng Kết
Hợp tác với freelancer giúp doanh nghiệp linh hoạt và tiết kiệm chi phí, nhưng cũng cần hiểu và tuân thủ đúng các quy định pháp luật. Việc không ký hợp đồng, không có điều khoản rõ ràng về quyền và nghĩa vụ có thể dẫn đến tranh chấp hoặc mất kiểm soát tài sản, dữ liệu quan trọng. Việc áp dụng đúng các quy định trong Bộ Luật Dân Sự, Luật Sở Hữu Trí Tuệ, Luật An Ninh Mạng, và hiểu rõ giới hạn của Luật Lao Động sẽ giúp doanh nghiệp hợp tác hiệu quả, an toàn, và tránh rủi ro pháp lý không đáng có.
