Trong môi trường kinh doanh hiện đại, thương hiệu và logo không chỉ là biểu tượng nhận diện mà còn là nền tảng để doanh nghiệp xây dựng uy tín, chiếm lĩnh thị trường. Tuy nhiên, không ít cá nhân, hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp nhỏ chọn cách tự mình thực hiện thủ tục đăng ký nhãn hiệu vì nghĩ rằng quy trình đơn giản, không đáng để đầu tư chi phí cho đơn vị tư vấn chuyên nghiệp. Chính từ sự chủ quan này, nhiều trường hợp đã gặp phải rắc rối pháp lý, khiến thời gian và công sức đầu tư trở nên vô ích. Bài viết dưới đây phân tích những sai lầm phổ biến nhất khi tự đăng ký bảo hộ thương hiệu/logo dưới góc độ pháp luật và thực tiễn tại Việt Nam.

1. Bỏ qua bước tra cứu nhãn hiệu trước khi nộp đơn

Một trong những lỗi nền tảng nhưng lại bị xem nhẹ nhất chính là không tiến hành tra cứu tính khả dụng của logo hoặc thương hiệu trước khi nộp đơn đăng ký. Hệ quả thường thấy là nhãn hiệu bị đánh giá là tương tự hoặc trùng lặp với nhãn hiệu đã được bảo hộ trước đó.

Theo khoản 2, Điều 74 Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, một nhãn hiệu sẽ không được bảo hộ nếu “trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn” với nhãn hiệu của người khác đã nộp đơn hoặc đã được cấp Giấy chứng nhận. Việc không tra cứu làm tăng nguy cơ đơn bị từ chối, kéo theo hệ lụy là doanh nghiệp phải đổi tên thương hiệu hoặc thiết kế lại toàn bộ hệ thống nhận diện.

Tra cứu không chỉ là khâu nên làm, mà trong môi trường cạnh tranh gay gắt, đây là một bước mang tính phòng ngừa rủi ro cần thiết.

2. Logo thiết kế không đủ điều kiện bảo hộ pháp lý

Một sai lầm khá phổ biến là nghĩ rằng cứ có logo thì sẽ được bảo hộ. Trên thực tế, không phải thiết kế nào cũng đáp ứng yêu cầu pháp lý để được công nhận là nhãn hiệu. Nhiều logo được tạo từ hình vẽ quá đơn giản, mang tính mô tả hoặc chỉ chứa các từ ngữ thông thường mà không có yếu tố nhận diện riêng biệt.

Điều 73 và Điều 74 của Luật Sở hữu trí tuệ quy định rõ: nhãn hiệu phải có khả năng phân biệt và không thuộc nhóm “dấu hiệu mô tả trực tiếp sản phẩm, dịch vụ”. Ví dụ, nếu bạn đặt tên thương hiệu bán giày là “Shoes” đi kèm một hình ảnh chiếc giày đơn giản, khả năng rất cao là sẽ bị từ chối bảo hộ vì thiếu tính độc đáo và phân biệt.

Vì vậy, việc đầu tư vào một thiết kế logo chuyên nghiệp, có sáng tạo riêng và thể hiện rõ cá tính thương hiệu là bước không thể bỏ qua nếu muốn bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ lâu dài.

Xem thêm:  Thủ tục và hồ sơ cần chuẩn bị khi đăng ký thương hiệu.

3. Sai sót trong tờ khai và tài liệu đăng ký

Tờ khai đăng ký nhãn hiệu yêu cầu thông tin chi tiết và chính xác về chủ đơn, nhãn hiệu, mô tả nhóm ngành sản phẩm/dịch vụ liên quan... Việc ghi nhầm tên doanh nghiệp, địa chỉ không trùng khớp với giấy tờ pháp lý hoặc mô tả logo không đúng với bản đính kèm là nguyên nhân phổ biến khiến hồ sơ bị trả lại.

Theo hướng dẫn tại Thông tư 01/2007/TT-BKHCN, nếu hồ sơ không hợp lệ về hình thức, người nộp đơn sẽ được yêu cầu sửa đổi, bổ sung trong thời hạn nhất định. Tuy nhiên, nếu không kịp thời hoàn thiện, đơn có thể bị coi là không hợp lệ.

Trong nhiều trường hợp, người nộp đơn tự điền thông tin, không nắm rõ kỹ thuật mô tả logo hay cách xác định nhóm sản phẩm theo Bảng phân loại quốc tế (Nice Classification), dẫn đến những lỗi không đáng có và ảnh hưởng đến toàn bộ quy trình xử lý.

4. Chọn sai nhóm sản phẩm hoặc dịch vụ cần bảo hộ

Một thương hiệu chỉ được bảo hộ hiệu lực trong phạm vi nhóm sản phẩm hoặc dịch vụ được đăng ký. Việc xác định sai nhóm là một lỗi nghiêm trọng nhưng thường bị bỏ qua khi người đăng ký không có kinh nghiệm.

Theo hệ thống phân loại Nice (hiện nay áp dụng phiên bản thứ 12), mỗi ngành nghề, mặt hàng cụ thể đều thuộc một nhóm riêng biệt. Ví dụ, mỹ phẩm nằm ở Nhóm 3, còn thực phẩm chức năng lại thuộc Nhóm 5. Nếu doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực mỹ phẩm nhưng lại đăng ký thương hiệu ở nhóm 5, thì quyền bảo hộ không áp dụng cho sản phẩm chính của họ, tạo ra lỗ hổng lớn trong chiến lược bảo vệ tài sản trí tuệ.

5. Không theo dõi tiến trình xử lý hồ sơ và phản hồi không kịp thời

Nhiều người cho rằng sau khi nộp đơn là đã hoàn tất. Thực tế, quy trình xử lý một đơn đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam kéo dài từ 18 đến 24 tháng và trải qua nhiều bước, bao gồm: thẩm định hình thức, công bố đơn, thẩm định nội dung.

Trong quá trình đó, Cục Sở hữu trí tuệ có thể gửi thông báo yêu cầu sửa đổi, giải trình hoặc cung cấp thêm tài liệu. Nếu không theo dõi sát sao, bỏ lỡ thời hạn phản hồi, hồ sơ có thể bị coi là rút đơn theo quy định tại Điều 109 Luật Sở hữu trí tuệ.

Để tránh tình trạng này, người nộp đơn nên sử dụng hệ thống theo dõi trực tuyến hoặc nhờ tổ chức đại diện sở hữu công nghiệp hỗ trợ.

6. Dùng hình ảnh, biểu tượng vi phạm quyền của bên thứ ba

Không ít cá nhân thiết kế logo bằng cách sử dụng hình ảnh tải từ mạng internet hoặc “lấy cảm hứng” từ nhãn hiệu nổi tiếng. Hành vi này không chỉ có nguy cơ bị từ chối cấp văn bằng, mà còn có thể vi phạm quyền tác giả hoặc quyền sở hữu công nghiệp của người khác.

Theo Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ, việc xác lập quyền sở hữu chỉ hợp pháp khi không làm ảnh hưởng đến quyền của chủ thể khác. Ngoài ra, Điều 198 quy định rõ chế tài xử lý hành vi xâm phạm, bao gồm yêu cầu bồi thường, gỡ bỏ, xin lỗi công khai và xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ.

Điều này nhấn mạnh rằng, mỗi thiết kế logo cần được tạo ra một cách nguyên bản, không sử dụng chất liệu có nguồn gốc không rõ ràng, đặc biệt là hình ảnh có dấu hiệu bản quyền.

Xem thêm:  Chi phí và thời gian đăng ký bảo hộ logo, thương hiệu mới nhất

Kết luận

Tự mình đăng ký bảo hộ thương hiệu hoặc logo không phải là điều không thể, nhưng ẩn chứa nhiều rủi ro pháp lý nếu thiếu kiến thức chuyên môn. Các sai lầm như không tra cứu, thiết kế sơ sài, sai sót thủ tục hay chọn sai nhóm ngành có thể khiến đơn bị từ chối hoặc làm mất đi quyền bảo hộ đáng lẽ phải có.

Thương hiệu là tài sản có giá trị chiến lược, vì vậy việc đăng ký bảo hộ nên được đầu tư nghiêm túc ngay từ đầu. Nếu không đủ chắc chắn về quy trình, cá nhân và doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến của chuyên gia hoặc đơn vị tư vấn sở hữu trí tuệ để bảo đảm quyền lợi lâu dài và tránh những thiệt hại không đáng có.