Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, việc xây dựng và bảo vệ thương hiệu không còn là ưu tiên của riêng các doanh nghiệp lớn. Ngay cả các hộ kinh doanh cá thể – những đơn vị nhỏ lẻ nhưng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế – cũng bắt đầu chú trọng đến việc sở hữu một thương hiệu riêng để tạo dựng lòng tin với khách hàng và nâng cao giá trị sản phẩm, dịch vụ. Một câu hỏi được đặt ra khá phổ biến là: Hộ kinh doanh cá thể có được đăng ký bảo hộ thương hiệu không? Câu trả lời là có, và bài viết dưới đây sẽ làm rõ các căn cứ pháp lý, điều kiện, thủ tục và lợi ích của việc này.

Hiểu đúng về hộ kinh doanh cá thể và thương hiệu

Hộ kinh doanh cá thể là gì?

Theo quy định tại Điều 79, Nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp, hộ kinh doanh là một hình thức tổ chức kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm cá nhân làm chủ, đăng ký kinh doanh tại cơ quan có thẩm quyền. Đây là mô hình phổ biến trong lĩnh vực buôn bán nhỏ lẻ, ăn uống, sản xuất thủ công, v.v.

Thương hiệu và nhãn hiệu có giống nhau?

Trong khi khái niệm "thương hiệu" thường được dùng phổ biến trong kinh doanh để chỉ hình ảnh, uy tín của sản phẩm trong tâm trí khách hàng, thì thuật ngữ pháp lý tương ứng là “nhãn hiệu”. Theo Khoản 16, Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung 2022), nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân này với tổ chức, cá nhân khác.

Hộ kinh doanh cá thể có được đăng ký bảo hộ thương hiệu không?

Căn cứ pháp lý rõ ràng

Theo Điều 87, Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi năm 2022), chủ thể có quyền đăng ký nhãn hiệu bao gồm:

“Tổ chức, cá nhân có quyền đăng ký nhãn hiệu cho hàng hóa, dịch vụ do mình cung cấp.”

Như vậy, pháp luật không giới hạn chủ thể đăng ký nhãn hiệu chỉ là công ty hay tổ chức. Cá nhân – bao gồm cả người đứng tên hộ kinh doanh – vẫn có đầy đủ quyền đăng ký nhãn hiệu cho sản phẩm, dịch vụ của mình.

Xem thêm: Trường hợp thương hiệu bị từ chối đăng ký – nguyên nhân và cách khắc phục

Hộ kinh doanh là cá nhân – được quyền nộp đơn bảo hộ

Thông thường, hộ kinh doanh cá thể do một cá nhân đứng tên đăng ký với cơ quan quản lý địa phương (thường là Phòng Kinh tế hoặc UBND cấp huyện). Với tư cách là cá nhân kinh doanh hợp pháp, họ có thể nộp đơn đăng ký nhãn hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ để được bảo hộ tên gọi, biểu tượng, logo,... gắn với sản phẩm hoặc dịch vụ của mình.

Điều kiện để nhãn hiệu được bảo hộ

Không phải mọi dấu hiệu đều có thể được bảo hộ. Theo Điều 72 và Điều 74 Luật Sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu được bảo hộ khi:

• Là dấu hiệu hữu hình, có thể là chữ, hình ảnh, biểu tượng hoặc kết hợp;
• Có khả năng phân biệt;
• Không trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã đăng ký trước;
• Không vi phạm điều cấm như: sử dụng quốc kỳ, quốc huy, tên gọi địa lý đặc biệt, từ ngữ gây phản cảm, vi phạm đạo đức xã hội...

Vì sao hộ kinh doanh cá thể nên đăng ký bảo hộ thương hiệu?

Việc bảo hộ nhãn hiệu mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho hộ kinh doanh:

• Được pháp luật bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chống lại hành vi sao chép, làm giả nhãn hiệu;
• Tăng giá trị thương hiệu, tạo dựng uy tín và lòng tin của khách hàng;
• Dễ dàng phát triển hệ thống, mở rộng thị trường hoặc nhượng quyền kinh doanh sau này;
• Tạo tiền đề chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp hoặc gọi vốn đầu tư khi cần.

Thủ tục đăng ký nhãn hiệu cho hộ kinh doanh cá thể

Hồ sơ gồm những gì?

• Tờ khai đăng ký nhãn hiệu theo mẫu;
• Mẫu nhãn hiệu (logo, tên thương hiệu);
• Danh mục hàng hóa, dịch vụ gắn với nhãn hiệu;
• Giấy tờ cá nhân của người đăng ký (CMND/CCCD);
• Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh (nếu có).

Nơi nộp và thời gian xử lý

• Nộp tại Cục Sở hữu trí tuệ (Hà Nội) hoặc Văn phòng đại diện tại TP.HCM, Đà Nẵng, hoặc qua cổng trực tuyến.
• Thời gian xử lý từ 12–18 tháng, bao gồm giai đoạn thẩm định hình thức, công bố đơn, thẩm định nội dung.

Xem thêm:  Thương hiệu bị sao chép – cần làm gì để xử lý và bảo vệ quyền lợi?

Một số lưu ý quan trọng

• Nên tra cứu nhãn hiệu trước khi đăng ký để tránh trùng hoặc vi phạm nhãn hiệu khác.
• Ưu tiên thiết kế nhãn hiệu độc đáo, dễ nhớ, liên quan đến ngành nghề kinh doanh.
• Có thể thuê đơn vị tư vấn chuyên nghiệp nếu không nắm rõ quy trình pháp lý.
• Nhãn hiệu đăng ký sẽ có hiệu lực 10 năm và được gia hạn liên tiếp.

Kết luận

Hộ kinh doanh cá thể hoàn toàn có thể và nên đăng ký bảo hộ thương hiệu dưới tên cá nhân. Đây không chỉ là quyền lợi được pháp luật công nhận mà còn là chiến lược phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh hiện đại. Trong một thị trường cạnh tranh gay gắt, bảo vệ tài sản trí tuệ chính là cách thức khôn ngoan để giữ vững lợi thế, tạo uy tín và định hình chỗ đứng vững chắc cho sản phẩm, dịch vụ của mình.