Trong các hoạt động hàng ngày, con người thường giao dịch với nhau thông qua lời nói. Việc mua một món hàng nhỏ, thuê người sửa đồ hay nhờ vả một công việc nào đó thường chỉ là thỏa thuận miệng, không có giấy tờ ràng buộc. Điều này đặt ra một câu hỏi quan trọng: những giao kèo bằng lời nói như vậy có được xem là hợp đồng hợp pháp không? Và liệu pháp luật có công nhận hiệu lực của hợp đồng miệng?

Hiểu thế nào là hợp đồng miệng?

Hợp đồng miệng là sự thỏa thuận giữa hai hay nhiều bên bằng lời nói, không có văn bản ghi chép. Các bên tự đồng ý về những nội dung như đối tượng giao dịch, quyền lợi, nghĩa vụ, thời gian thực hiện... Đây là hình thức giao dịch phổ biến vì tính nhanh gọn, đơn giản, đặc biệt trong các mối quan hệ thân quen hoặc giao dịch nhỏ.

Tuy nhiên, việc không có giấy tờ đồng nghĩa với việc không có căn cứ rõ ràng nếu một bên không thực hiện đúng cam kết. Do đó, câu hỏi đặt ra là liệu hợp đồng miệng có được pháp luật bảo vệ?

Pháp luật quy định thế nào về hợp đồng miệng?

Theo Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2015, các giao dịch dân sự không nhất thiết phải được lập thành văn bản. Cụ thể, pháp luật cho phép các bên giao kết hợp đồng bằng lời nói, bằng văn bản, hoặc thể hiện qua hành vi cụ thể, tùy vào tính chất của giao dịch.

Tuy nhiên, không phải mọi giao dịch đều có thể thực hiện bằng miệng. Một số loại hợp đồng, như mua bán nhà đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, hợp đồng tặng cho tài sản có đăng ký… bắt buộc phải được lập thành văn bản và thực hiện theo hình thức cụ thể, có thể phải công chứng hoặc chứng thực.

Vì vậy, hiệu lực của hợp đồng miệng phụ thuộc vào loại giao dịch và việc giao kết có tuân thủ điều kiện pháp luật hay không.

Xem thêm:   5 rủi ro pháp lý phổ biến khi ký hợp đồng thương mại

Khi nào hợp đồng miệng được công nhận là hợp pháp?

Một hợp đồng miệng được xem là có giá trị pháp lý khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

• Các bên tham gia phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
   
• Nội dung thỏa thuận không vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội;
   
• Sự thỏa thuận phải dựa trên tinh thần tự nguyện;
   
• Không rơi vào các trường hợp pháp luật quy định bắt buộc phải lập hợp đồng bằng văn bản.
   

Ví dụ, nếu bạn mua một món đồ ở chợ và thanh toán tại chỗ, thì đó chính là một hợp đồng miệng hợp pháp. Nhưng nếu bạn bán một mảnh đất mà chỉ thỏa thuận bằng lời nói, thì giao dịch đó sẽ không được công nhận do vi phạm quy định về hình thức.

Nguy cơ tiềm ẩn từ việc dùng hợp đồng miệng

Dù hợp pháp trong nhiều trường hợp, nhưng hợp đồng miệng tiềm ẩn nhiều rủi ro, chủ yếu vì khó chứng minh. Nếu có tranh chấp xảy ra, việc chứng minh nội dung thỏa thuận là vô cùng khó khăn do không có giấy tờ, chữ ký hay bất kỳ bằng chứng rõ ràng nào. Nhiều trường hợp còn dẫn đến mất mát tài sản hoặc quyền lợi mà không thể đòi lại được.

Ngoài ra, sự khác biệt về nhận thức, ký ức hoặc cách hiểu giữa các bên cũng có thể dẫn đến tranh chấp kéo dài.

Lời khuyên dành cho người dân

Để hạn chế rủi ro, dù pháp luật có công nhận hợp đồng miệng, bạn vẫn nên lập văn bản trong các giao dịch có giá trị hoặc dễ phát sinh tranh chấp. Trong trường hợp không thể lập hợp đồng bằng văn bản, hãy cố gắng tạo ra bằng chứng phụ như tin nhắn, email, ghi âm cuộc trò chuyện hoặc có người làm chứng khi giao kết.

Việc hiểu rõ quy định pháp luật và cẩn trọng trong từng giao dịch sẽ giúp bạn bảo vệ tốt hơn quyền lợi của bản thân và tránh những tranh chấp không mong muốn.

Xem thêm:  Thủ tục góp vốn bằng tài sản – Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì?

Kết luận

Tóm lại, hợp đồng miệng là hình thức giao dịch hợp pháp nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, hình thức này tồn tại nhiều rủi ro do khó chứng minh nội dung và ý chí của các bên. Vì vậy, người dân nên cân nhắc kỹ và ưu tiên lập hợp đồng bằng văn bản trong những trường hợp quan trọng để bảo vệ quyền lợi một cách an toàn và hiệu quả nhất.