1. Khởi tố vụ án hình sự là gì?

Khởi tố vụ án hình sự là quyền và trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm duy trì trật tự và công lý, không phụ thuộc vào ý muốn cá nhân và không ai có thể can thiệp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, xuất phát từ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại, pháp luật quy định cho phép người bị hại lựa chọn quyền yêu cầu khởi tố hoặc không khởi tố vụ án. Đó là những trường hợp mà hành vi phạm tội vừa xâm phạm trật tự xã hội, vừa xâm phạm đến thể chất, sức khoẻ, danh dự của người bị hại. Những trường hợp này nếu khởi tố vụ án, lợi ích về mặt xã hội có thể không lớn mà còn có khả năng làm tổn thương thêm về mặt tinh thần cho người bị hại. Vì vậy, nhà làm luật đã xác lập một khả năng, điều kiện để người bị hại cân nhắc, quyết định có yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý về mặt hình sự đối với hành vi phạm tội hay không. Với quy định đó, nhà làm luật tạo điều kiện cho người phạm tội có cơ hội thuận lợi để khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của mình gây ra, hạn chế việc gây thêm những tổn thất, mất mát về mặt tinh thần, danh dự không cần thiết có thể có đối với người bị hại.  

2. Các trường hợp khởi tố theo yêu cầu của người bị hại ?

Căn cứ theo điều  155 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015,  đối với các tội sau nếu không có các tình tiết nghiêm trọng mà chỉ thuộc vào khoản 1 các tội sau  thì chỉ được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại hoặc đại diện hợp pháp của người bị hại:

• Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác ( Điều 134)
• Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh ( Điều 135)
• Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết khi bắt giữ người phạm tội (Điều 136)
• Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác (Điều 138)
• Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính
• Tội hiếp dâm ( Điều 141)
• Tội cưỡng dâm (Điều 143)
• Tội làm nhục người khác (Điều 155)
• Tội vu khống ( Điều 156)
• Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp (Điều 226)

Đối với những vụ án rơi vào các trường hợp trên, nếu không có yêu cầu khởi tố  người bị hại, thì cơ quan có thẩm quyền khởi tố không được khởi tố, trường hợp là người chưa thành niên hoặc  là người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất  mà không thể hiện được ý chí của mình thì  khi muốn khởi tố phải có sự đồng ý của người đại diện.

3. Hình thức thể hiện khởi tố theo yêu cầu của người bị hại

Người bị hại có thể gửi đơn yêu cầu khởi tố hoặc  thể hiện ý kiến trong biên bản lời khai Đã khởi tố theo yêu cầu của người bị hại thì sau  đó người bị hại có quyền rút đơn không? Trong trường hợp vụ án đã khởi tố, người bị hại vẫn có quyền rút đơn yêu cầu và cơ quan có thẩm quyền sẽ ra quyết định định đình chỉ vụ án trừ trường hợp bị cưỡng bức, ép buộc. Người bị hại có quyền r rút yêu cầu bất cứ lúc nào trong suốt quá trình tố tụng từ giai đoạn điều tra, truy tố đến xét xử       Người bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố không có quyền yêu cầu lại trừ trường hợp họ rút đơn  do bị cưỡng bức, ép buộc.   Quy định về khởi tố theo yêu cầu của bị hại là một quy định rất quan trọng, bạn đọc nên nắm rõ để có thể bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Bởi lẽ trường hợp có thể dùng cách thức hợp pháp để bên bị hại rút yêu cầu sẽ khiến cho vụ án được đình chỉ, người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Chính vì lẽ đó, bạn đọc nếu không chắc chắn về kiến thức pháp luật, nên nhờ Luật sư có nhiều kinh nghiệm tư vấn trong Lĩnh vực Hình sự để được tư vấn.