Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh khốc liệt hiện nay, việc bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ không chỉ là biện pháp pháp lý mà còn là chiến lược phát triển thương hiệu và sản phẩm dài hạn. Tuy nhiên, nhiều cá nhân, tổ chức vẫn thường nhầm lẫn giữa các hình thức bảo hộ, đặc biệt là giữa kiểu dáng công nghiệp và nhãn hiệu. Việc lựa chọn sai hình thức đăng ký có thể khiến sản phẩm dễ dàng bị sao chép hoặc thương hiệu bị chiếm đoạt. Bài viết này sẽ giúp bạn xác định rõ: khi nào nên đăng ký kiểu dáng công nghiệp thay vì nhãn hiệu, căn cứ theo quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam.

Phân biệt: Kiểu dáng công nghiệp và Nhãn hiệu

1. Kiểu dáng công nghiệp là gì?

Theo khoản 13, Điều 4 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005, được sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, 2022, “Kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp các yếu tố đó.”
Nói cách khác, đây là hình thức thể hiện bên ngoài có thể nhìn thấy được của sản phẩm – đóng vai trò thẩm mỹ và thu hút người tiêu dùng.

2. Nhãn hiệu là gì?

Theo khoản 16, Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ, “Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau.”
Dấu hiệu này có thể là chữ, hình ảnh, logo, màu sắc hoặc sự kết hợp giữa chúng. Nhãn hiệu thường thể hiện tên thương hiệu, không mô tả hình dáng của sản phẩm.

Xem thêm:  Bảo hộ thương hiệu trong nước và quốc tế – khác biệt và lưu ý quan trọng.

So sánh tổng quan: Kiểu dáng công nghiệp và Nhãn hiệu

Khi nào nên đăng ký kiểu dáng công nghiệp thay vì nhãn hiệu?

1. Khi thiết kế sản phẩm độc đáo và dễ bị sao chép

Trong các ngành như mỹ phẩm, gia dụng, đồ chơi, điện tử – nơi mà thiết kế hình dáng có thể tạo sự khác biệt đáng kể – kiểu dáng công nghiệp đóng vai trò then chốt. Nếu sản phẩm của bạn có thiết kế mới lạ, mang tính nghệ thuật hoặc tiện dụng cao, thì đăng ký kiểu dáng là cách bảo vệ sáng tạo đó khỏi sự bắt chước.

2. Khi hình thức là yếu tố thu hút chính

Đối với nhiều mặt hàng, đặc biệt trong lĩnh vực thời trang, nội thất, bao bì, người tiêu dùng bị thu hút bởi mẫu mã sản phẩm hơn là thương hiệu. Do đó, việc bảo hộ phần nhìn sẽ giúp doanh nghiệp giữ được ưu thế thị trường.

Ví dụ: Một mẫu ghế gỗ có đường cong đặc biệt hoặc chai nước hoa có hình dáng độc đáo – đều nên được đăng ký kiểu dáng công nghiệp.

Khi chưa xây dựng được thương hiệu mạnh

Trong giai đoạn đầu kinh doanh, khi nhãn hiệu chưa có tiếng vang, việc đăng ký kiểu dáng giúp ngăn chặn đối thủ sao chép mẫu mã sản phẩm, bảo vệ công sức sáng tạo và đầu tư ban đầu.

Khi sản phẩm mới tung ra thị trường và có nguy cơ bị làm nhái

Đặc biệt trong các ngành có tốc độ đổi mới cao, nếu doanh nghiệp không kịp đăng ký kiểu dáng ngay sau khi ra mắt sản phẩm, mẫu mã có thể bị sao chép và tung ra thị trường trước cả sản phẩm gốc.

Lưu ý quan trọng khi đăng ký kiểu dáng công nghiệp

• Tính mới tuyệt đối là điều kiện tiên quyết. Theo Điều 65 Luật SHTT, kiểu dáng công nghiệp không được công bố công khai ở bất kỳ nơi đâu trước ngày nộp đơn. Vì vậy, nếu đã giới thiệu ra thị trường, khả năng được bảo hộ sẽ giảm mạnh.
• Kiểu dáng không bảo hộ cho tên gọi hay logo – tức là không thay thế được nhãn hiệu.
• Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp nên kết hợp đăng ký cả nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp để có phạm vi bảo hộ toàn diện: vừa ngăn nhái về mẫu mã, vừa tránh nhầm lẫn về thương hiệu.

Xem thêm:  Bảo hộ thương hiệu cá nhân vs thương hiệu doanh nghiệp – nên chọn gì?

Kết luận

Việc lựa chọn đúng hình thức bảo hộ sở hữu trí tuệ không chỉ giúp doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro pháp lý mà còn giữ vững vị thế cạnh tranh. Nếu sản phẩm của bạn có thiết kế độc đáo, bắt mắt và là yếu tố cốt lõi để thu hút khách hàng – đăng ký kiểu dáng công nghiệp là điều cần làm ngay. Trong khi đó, nhãn hiệu nên được sử dụng để xây dựng và phát triển thương hiệu lâu dài.

Với sự khác biệt rõ ràng về đối tượng và mục tiêu bảo hộ, hiểu đúng – làm đúng – đăng ký đúng chính là cách doanh nghiệp tự bảo vệ mình trên thương trường ngày càng khốc liệt.